کاربرد خاموت چیست و انواع آن کدام است؟

20 خرداد‌ماه 1402 | 14:00

نویسنده: mahdefoolad

زمان مورد نیاز برای مطالعه: 6 دقیقه

یکی از روش‌های رایج برای افزایش استحکام سازه‌ها استفاده از خاموت است. کاربرد خاموت موجب می شود تا یک ساختمان مستحکم بنا شده و بر اساس استانداردهای روز دنیا ساخته شود.

برای مقاوم سازی یک ساختمان از ابزارهای متعددی استفاده می شود که کمک می‌کند این سازه در برابر انواع بلایای طبیعی مقاوم شد. یکی از این ابزارها میلگرد خاموت است. استفاده از خاموت درواقع یکی از روش‌های پربازده برای مقابله با زلزله است که از ریزش سازه جلوگیری می‌کند. بنابراین استفاده از خاموت مزایای متنوعی دارد که منجر به کاربرد فراوان آن در ساختمان سازی شده است. در ادامه این مقاله از مهدفولاد با ما همراه شوید تا با خاموت بیشتر آشنا شویم.

خاموت چیست؟

خاموت یک محصول میلگردی است که نگه دارنده عرضی میلگرد تیرها و ستون‌ها است. از خاموت در آئین نامه‌های فنی مهندسی با نام فولاد برشی قائم، فولاد جان و فولاد عرضی نیز یاد می‌شود. کاربرد خاموت در سازه‌های اسکلت بتنی تنوع زیادی دارد اما در اصل کاربرد خاموت ایجاد اتصال پیوند عرضی بین میلگردهای عرضی است. برای اتصال خاموت به میلگردهای اصلی از مفتول فولادی استفاده می‌شود که به این مفتول‌های اتصال دهنده سیم آرماتوربندی نیز گفته می‌شود.

شکل خاموت عمدتا به صورت عمود و یا زاویه دار نسبت به آرماتور طولی قرار داده می‌شود. پرکاربردترین خاموت‌ها، خاموت‌های سایز ۸ و ۱۰ هستند که معمولا از میلگرد آجدار ساخته می‌شوند.

گاهی اوقات نیز از میلگرد ساده هم برای خاموت زنی استفاده می‌شود اما کاربرد آن کمتر از میلگرد آجدار است. در حالت کلی همه میلگردها به دو دسته ساده و آجدار تقسیم بندی می‌شوند که میلگرد ساده، دارای سطحی صاف و سیقلی است ولی میلگردهای آجدار در سه نوع و با آج‌های مختلفی تولید می‌شوند.

انواع خاموت

این محصول فولادی دارای انواعی به شرح زیر است:

خاموت سنتی

یکی از مهم‌ترین انواع خاموت، نوع خاموت سنتی است که در ساختمان‌ها و سازه‌ها کاربرد دارد. زاویه خم این محصول فولادی 90 درجه بوده و شکل خاموت در این نوع شکل مربعی است. این خاموت به روش دستی و با اهرم ساخته می‌شود.

خاموت معمولی

خاموت معمولی به دو روش تولید می‌شود. در روش اول با استفاده از دست و اهرم و در روش دوم با دستگاه تولید می‌شود و در قالب‌های و اندازه‌های مختلفی تولید شده و در ساختمان سازی کاربرد دارد.

خاموت مارپیچ

این شکل خاموت نوعی دیگر از مقاطع فولادی است که با استفاده از دستگاه CNC و در قالب‌ها و اندازه‌های متفاوتی تولید می‌گردد. این خاموت برای اغلب سازه‌ها کاربرد دارد.

خاموت سلولار

خاموت سلولار را باید جدیدترین و پیشرفته‌ترین نوع این محصول دانست که به صورت حلقه‌های بسته تولید شده و بر اساس استاندارد PI_SYSTEM طراحی می‌شود. استفاده از خاموت سلولار به استحکام بیشتر در بتن کمک می‌کند. این کار موجب می‌شود تا ضعف کششی میلگرد طولی در هنگام زلزله جبران شده و از خمش آن‌ها جلوگیری شود.

خاموت ربات

این محصول به خاموت مارپیچ شباهت دارد و با استفاده از دستگاه CNC ساخته می‌شود. اما تفاوت این محصول با خاموت مارپیچ آن است که در گوشه خود شکل مربعی دارد.

عملکرد خاموت

عملکرد خاموت در یک سازه با هدف استحکام بخشیدن به سازه و بتن در برابر نیروهای برشی و پیچشی است. با استفاده از خاموت در یک سازه، مقاومت مقطع در مقابل فشارهای وارده و باز شدن ترک‌‌های مورب افزایش پیدا کرده و در نهایت از شکست و ترک در سقف و ستون بتنی جلوگیری می‌کند. انواع خاموت در سازه ‌های بتن مسلح به دو روش تنگ بسته یا تنگ باز استفاده می‌شود.

خاموت تنگ بسته

شکل خاموت تنگ بسته یا تنگ باز بودن آن را نشان می‌دهد. خاموت تنگ بسته دارای محیطی کاملا بسته است که از آن عمدتا برای تحمل نیروهای پیچشی استفاده می‌شود. بیشترین کاربرد این مدل در ستون و تیرهایی است که نیروهای پیچشی بالایی به آنها وارد می‌شود.

خاموت تنگ باز

این نوع خاموت‌ها به شکل U یا L ساخته می‌شوند که بیشترین استفاده از آنها در مقابله با نیروی برشی است. انواع این خاموت به سه دسته تقسیم می‌شود.

- قلاب یا تک شاخه
- رکابی یا دو شاخه
- چند شاخه

کاربرد خاموت

کاربرد خاموت عمدتا در ستون و تیرهای بتنی است که با هدف نگه داشتن میلگردهای طولی در جای خود و تامین تکیه گاه جانبی است تا میلگردهای طولی تنها در فاصله میان دو تنگ امکان کمانش داشته باشند. علاوه بر این، خاموت‌ها مانع از تجمع نیروهای برشی و گسترش پیدا کردن ترک می‌شوند.

- کاربرد خاموت در ستون: این خاموت‌ها که حداقل قطر 6 میلی متر دارند و در طول ستون استفاده می‌شوند؛ برای جلوگیری از کمانش آرماتور طولی و مقابله با خطرات ناشی از برش‌ و پیچش استفاده می‌شوند. در واقع استفاده از خاموت در ستون مزایای زیر را به همراه دارد:

تثبیت موقعیت و ایجاد استحکام جانبی آرماتورهای طولی
افزایش شکل پذیری و استحکام بتن
مقاومت در برابر برش جانبی
جلوگیری از خم شدن زود هنگام میلگردها

کاربرد خاموت در تیر بتنی: کاربرد خاموت در سقف ساختمان افزایش مقاومت تیر بتنی در برابر نیروهای برشی است. در تیرهای بتنی عمدتا حداکثر نیروی برشی در نقاط بحرانی و در نزدیک تکیه گاه ایجاد می‌شود؛ بنابراین در این نواحی فاصله خاموت‌ها و قطر آنها بیشتر می‌شود. به همین دلیل هم اندازه خاموت سقف با توجه به قرار گرفتن در نقاط بحرانی یا دیگرنقاط متفاوت است. دیگر مزایای استفاده از خاموت در تیر به شرح زیر است:

بهبود عملکرد لنگر خمشی
افزایش مقاومت در برابر نیروهای برشی و کشش های سطحی
افزایش استحکام و دوام سازه

دیگر وظایف خاموت

کمک به میلگردهای طولی بتن آرمه برای تحمل نیروهای کششی
جلوگیری از کمانش میلگردهای طولی ستون بتن
جلوگیری از حرکت میلگردهای طولی در هنگام بتن‌ ریزی
تحمل نیروهای برشی وارده به تیر و فروپاشی آن
مقابله با ایجاد و گسترش ترک ستون و تیر بتنی

نکات مهم در ارتباط با خاموت

برای پیاده سازی خاموت ها چند اصل باید رعایت شود که در صورت رعایت نشدن در آینده با مشکل روبرو خواهد شد. این اصول به شرح زیر است:

خاموت‌ها باید در فواصل ۲۰ سانتیمتری (اندازه یک وجب دست) از یکدیگر قرار بگیرند.
آرماتورهای عرضی (خاموت‌ها) باید با کمک سیم آرماتوربندی به میلگردهای طولی بسته شوند.
نباید در دمای کمتر از ۵ درجه سانتی‌گراد، آرماتورها خم شوند. اگر قصد خم کردن مجدد آرماتورها را دارید باید به صورت سرد و با دستگاه مکانیکی، عملیات خم کردن را انجام دهید.

سخن پایانی

برای مقاوم سازی یک ساختمان از ابزارهای متعددی استفاده می شود که کمک می‌کند این سازه در برابر انواع بلایای طبیعی مقاوم شد. یکی از این ابزاردها میلگرد خاموت است. استفاده از خاموت درواقع یکی از روش‌های پربازده برای مقابله با زلزله است که از ریزش سازه جلوگیری می‌کند.
خاموت یک محصول میلگردی است که نگه دارنده عرضی میلگرد تیرها و ستون‌ها است. از خاموت در آئین نامه‌های فنی مهندسی با نام فولاد برشی قائم، فولاد جان و فولاد عرضی نیز یاد می‌شود.
یکی از مهم‌ترین انواع خاموت، نوع خاموت سنتی است که در ساختمان‌ها و سازه‌ها کاربرد دارد. زاویه خم این محصول فولادی 90 درجه بوده و شکل خاموت در این نوع شکل مربعی است.
عملکرد خاموت در یک سازه با هدف استحکام بخشیدن به سازه و بتن در برابر نیروهای برشی و پیچشی است. با استفاده از خاموت در یک سازه، مقاومت مقطع در مقابل فشارهای وارده و باز شدن ترک‌‌های مورب افزایش پیدا کرده و در نهایت از شکست و ترک در سقف و ستون بتنی جلوگیری می‌کند.
کاربرد خاموت عمدتا در ستون و تیرهای بتنی است که با هدف نگه داشتن میلگردهای طولی در جای خود و تامین تکیه گاه جانبی است تا میلگردهای طولی تنها در فاصله میان دو تنگ امکان کمانش داشته باشند.

اکنون به به طور کامل با کاربرد خاموت و انواع مختلف آن آشنا شدید، می‌توانید برای خرید و مشاهده قیمت انواع مختلف میلگرد از طریق سایت مهدفولاد اقدام کنید.